Topiku " Jestaun Bee Moos Iha situasaun Surtu Covid-19"
Loron 8/05/2020, PN-BESI TL, Relata Informasaun kona ba Jestaun bee moos iha situasaun surtu Covid-19, iha Centru informasaun ba Impaktu COVID-19 (FONGTIL)
Transmisaun surtu Covid-19 tama no fo ameasas no situasaun paniku iha komunidade iha inisiu Janeiro 2020 ne’ebe iha fulan klaran Marsu 2020 estadu Timor-Leste deside implementa Estadu Emerjensia hodi prevene transmisaun surtu covid-19 iha teritori TL. Maske nunee, liu husi deslokasaun pesoal sira mai Timor Leste iha ona afetasaun surtu covid-19 iha ne’ebe governu responde ona liu husi implementasaun obrigatorio ba pesoal sira ba hela iha sentru kuarentena no sentru izolamentu liuliu iha Kapital Dili ba pesoal sira ne’ebe afetadu ho surtu Covid-19 nian.
Medidas
ida hodi prevene transmisaun surtu Covid-19,maka tenki hatoman an fase liman
bebeik ho sabaun iha bee nee’be turuk. Maske nunee, kampanha fase liman ho
sabaun seidauk masimu tantu iha nivel uma no fatin publiku hatudu katak
situasaun asesu bee ba komunidade balun seidauk lao ho diak.
Iha nivel Munisipiu asesu
bee iha uma kain no fatin publiku sira seidauk iha bee ne’ebe sufisiente tanba
sistema kanalizasaun bee at. Situasaun nee halo komunidade tenki asesu bee mota
no fontes seluk ne’ebe ladun suporta ba kampanha fase liman nian.
PN-BESI TL apresia tebes ba apoiu husi governu liuliu MOP/DGAS, MdS no ajensia sira hanesan WFP, PHD, UNICEF,Plan Int TL, Water Aid TL, Oxfam Int, no seluk tan ne’ebe apoiu ona governu ba kampanha prevensaun surtu covid-19 liu husi instalasaun faselidade fase liman iha fatin publiku no uma kain sira.
Tanba
ne’e Plataforma Nasional Bee Moos,Saneamentu no Ijiene TL ne’ebe halo
servisu advokasia ba setor BESI husu ba governu – MOP/DGAS no ministerio
relevante hodi bele halo intervensaun ruma iha fatin sira ne’ebe susar asesu
bee. Fornesimentu bee ne’ebe diak ba komunidade maka hanesan dalan hodi halo
prevensaun ba transmisaun surtu covid-19 liu husi pratika fase liman
bebeik liuliu iha tempo kritiku sira.
1. Maioria
fatin Públiku sira iha Dili laran no Munisipiu kuaze instala ona fasilidades
fase liman ( Tanke ).
2. Tanke bee
iha fatin públiku sira balun la utiliza ho diak (Bee no sabaun sira estraga
deit).
3. Jestaun
bee iha merkadu sira maneja husi Jestor merkadu hodi aviza ba komprador
no ema hotu hodi fase liman molok tama no sai husi merkadu.
4. Bee tanke
fase liman nian dala ruuma mamuk lalais tanba iha komunidade balun
utiliza ba nesesidade privadu, hanesan : fase modo, rega rai no seluk tan.
5. Bee tanke
sira ne’e ense regular husi SAS no Bombeiros maske dala ruma
tarde ense too loron 2 –3 iha semana ida.
6. Informasaun
ba prevensaun nian barak liu asesu liu husi anunsiamentu públiku liu husi
autoflante iha kareta no TV.
Nivel uma kain
1. Uma kain
hotu iha faselidade fase liman ho tipu oinoin hanesan balde no jerigen no
seluktan
2. Komunidade
balun asesu fali bee tanki ba fase liman nian tanba sira nia bee maran
3. Komunidade
komprende katak faseliman ideal maka tenki ho sabaun hodi asegura liman moos.
Intervensaun Membru PN-BESI
TL iha Nivel Munisipiu no Postu Administrativu sira
Membru PN-BESI TL hanesan F-HTL iha nivel
Munisipiu no Postu Administrativu sira servisu besik liu ho Administrador,
Servisu Saúde Munisipiu, autoridade local, PNTL, FFDTL no ajensia sira hanesan
PHD, WaterAid, PITL, ADRA no entidade seluk tan liu husi:
Apoiu material faseliman nian hanesan : Balde no sabaun hodi tau iha sentru saúde
no uma kain vulneravel sira.
Distribui ona balde 50 +sabaun ba Postu saude sira iha Munisipiu Liquica.
Fahe informasaun ba komunidade liu husi stiker no poster sira nklui servisu ho radio komunidade (Radio Tokodede) hodi divulgasaun informasaun ba prevensaun transmisaun surtu Covid-19 nian. Distribui ona poster no stiker hamutuk 3150 ba komunidade.
Hanoin ba Melhoramentu :
1. Garante
fornesimentu bee ba komunidade
2. Bee tanki
iha fatin publiku sira bele ense ho regular pelumenus dala 2 – 3 iha
semana ida hodi fasilita pratika fase liman
nian liuliu iha Merkadu sira
3. Haforsa
sistema kontrolu ba sistema distribuisaun bee no tanki bee iha fatin
publiku sira hodi fasilita kampanha Ijiene
pesoal nian.
4. Hadia
sistema kanalizasaun bee iha sentru saude sira liuliu iha nivel Postu Saude
sira
5. Haforsa
servisu parseria ho ajensia Int no ONG, Media no entidade hotu sira
hodi servisu hamutuk ba kombate
surtu Covid-19 iha Timor-Leste no mundu.
0 Komentar